“ไฮดรา” (Hydra) เป็นสัตว์น้ำชนิดหนึ่งที่มีความสามารถพิเศษที่น่าทึ่ง คือ “เป็นอมตะ” (Immortal) เพราะไม่ว่าจะถูกตัดหัว บดขยี้ หรือถูกเผายังไงก็ตาม มันก็จะสามารถ “งอกหัว” ขึ้นมาใหม่ และเติบโตเป็นไฮดราเต็มตัวได้เสมอ และตอนนี้นักวิทยาศาสตร์สามารถไขความลับของความสามารถนั้นได้แล้วครับ !

ก่อนเข้าเรื่องเราไปทำความรู้จักกับเจ้าไฮดรากันสักนิด – “ไฮดรา” เป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง ถูกจัดอยู่ในจำพวกเดียวกันกับแมงกะพรุน ปะการัง และดอกไม้ทะเล แต่มันมีขนาดตัวที่เล็กกว่ามาก ด้วยความยาวเพียง 10-20 มิลลิเมตรเท่านั้น สามารถพบได้ในแหล่งน้ำนิ่งตามคูน้ำหรือสระน้ำทั่วไป แต่ยากที่จะมองเห็นด้วยตาเปล่า เพราะพวกมันมีลำตัวใสโปร่งแสง

โครงสร้างร่างกายของไฮดราค่อนข้างเรียบง่ายไม่ซับซ้อน คือ มีลำตัวเป็นปล้องยาวเป็นรูปทรงกระบอกสูง ปลายด้านหนึ่งเป็นส่วนหัว ไม่มีตา ไม่มีจมูก มีแค่ปาก และหนวดที่ใช้ในการดักจับเหยื่อเป็นอาหาร (กินไรน้ำและลูกไร) และใช้ในการเคลื่อนที่ ส่วนอีกด้านหนึ่งเป็นฐาน จะผลิตเหมือกเหนียวออกมาสำหรับยึดติด

เอาล่ะ..เข้าเรื่อง – จริง ๆ เรื่องความสามารถในการเป็น “อมตะ” ของไฮดรา เป็นสิ่งที่นักวิทยาศาสตร์ทราบกันมานานแล้ว แต่ยังไม่มีการวิจัยลงลึกแบบละเอียด แต่หากถามว่าพวกมันไม่มีอายุขัยเหรอ ? ไม่เจ็บป่วยเลยหรือไง ? คำตอบก็คือ มีครับ พวกมันสามารถแก่ได้ ป่วยได้ แต่ทว่า เมื่อถึงเวลาที่พวกมันแก่หรือป่วย เซลล์จะค่อย ๆ ตายลงตามหลักการทั่วไป และเมื่อถึงตอนนั้น ไฮดราก็จะงอกเซลล์ใหม่ขึ้นมาทนแทนเซลล์ที่ตายไป หรือก็คือเหมือนเกิดใหม่ได้ตลอดเวลา เสมือนเป็นอมตะนั่นเอง 

แล้วความลับของความสามารถนี้คืออะไร ? งานวิจัยก่อนหน้านี้ เปิดเผยว่า ไฮดรามีกลุ่มยีนพิเศษที่ใช้ควบคุมการงอกหัวใหม่ เรียกว่า “WNT” หรือ “Head Organizer cells” โดย Ali Mortazavi นักชีววิทยาจากมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย ศึกษาการเปลี่ยนแปลงของยีนดังกล่าวหลังจากตัดหัวพบว่า เมื่อตัดหัวไฮดรา กลุ่มยีน WNT จะสั่งการไปที่เซลล์ในบริเวณที่ถูกตัดให้งอกหัวขึ้นมาใหม่ 

นอกจากนี้เขายังได้ทดสอบบี้หัวและตัวไฮดราจนเละ เพื่อทดสอบประสิทธิภาพการงอกหัวและสร้างตัวขึ้นมาใหม่ ผลปรากฏว่า ตราบใดที่เซลล์ WNT อย่างน้อย 5 เซลล์ยังคงสภาพเดิม พวกมันจะสามารถรวมตัวกันและก่อขึ้นมาเป็นไฮดราเต็มตัวได้เหมือนเดิมอยู่ดี ซึ่งในการงอกหัวใหม่ของไฮดรามีปัจจัยด้านพันธุกรรมเกี่ยวข้องมากถึง 27,000 ตัว โดยการงอกหัวใหม่ของไฮดราใช้เวลาประมาณ 48 ชั่วโมงเท่านั้น

สรุป – ไฮดรามีความสามารถพิเศษในการเป็นอมตะ ได้เพราะมีกลุ่มยีนพิเศษที่เรียกว่า “WNT” ที่คอยควบคุมการงอกหัวใหม่ เมื่อถูกตัดมันจะส่งสัญญาณไปที่เซลล์ในบริเวณที่ถูกตัดให้งอกหัวขึ้นมาใหม่ โดยการงอกหัวของไฮดราจะใช้เวลาประมาณ 48 ชั่วโมง

Fact – สำหรับตำนาน “ไฮดรา” ในเทพกรีกปกรณัม เป็นสัตว์ประหลาดมีหัวคล้ายงู มี 9 หัว อาศัยอยู่ในหนองน้ำเลอนา ในเมืองอาร์โกลิด (ปัจจุบันคือเมือง Argos ประเทศกรีซ) ความพิเศษของมันคือ เมื่อถูกตัดหัว จะงอกหัวใหม่ขึ้นมา 2 หัว ลมหายใจของไฮดรามีพิษร้ายแรงถึงตายได้ ซึ่งสุดท้ายไฮดราถูกปราบลงด้วยฝีมือของเฮอร์คิวลิสในภารกิจทั้ง 12